Wat Is Persepsie?

Voordat 'n persoon iets kan leer, moet persepsie eers plaasvind, d.w.s. hy moet dit deur een of meer van sy sintuie kan waarneem. Gewoonlik moet 'n mens dit hoor of sien. Daarna moet dit, wat waargeneem is, interpreteer word. In wese kom dit daarop neer dat persepsie eintlik interpretasie beteken. Gebrek aan ondervinding sal 'n persoon vatbaar maak vir foutiewe interpretasie van dit wat hy sien of hoor. Persepsie verteenwoordig dus ons gewaarwording van 'n huidige situasie in terme van ons vorige ervaring. Immaneul Kant het hierdie waarheid op 'n treffende wyse gestel: "Ons sien nie die dinge soos hulle is nie, maar soos ons is."

Die volgende situasie verduidelik hoe persepsie korreleer met vorige ervaring:

Gestel 'n persoon parkeer sy motor en loop daarvan weg terwyl hy gereeld terugkyk. Soos wat hy verder en verder van die motor af beweeg, sal dit lyk of sy motor geleidelik kleiner en kleiner word. Niemand sal egter in hierdie situasie ontsteld raak en skree, "My kar is besig om te krimp!" nie. Alhoewel die sensoriese persepsie is dat die motor besig is om te krimp, interpreteer ons dit nie dat die motor se grootte verander nie. Deur vorige ervarings het ons geleer dat objekte nie groei wanneer ons daarheen beweeg of krimp wanneer ons daarvan wegbeweeg nie. Ons het geleer dat die werklike grootte dieselfde bly, ten spyte van die illusie. Selfs al is mens later vyf blokke van jou motor af en is dit so groot soos jou vingernael, interpreteer mens dit nog steeds nie dat die motor se grootte verander het nie. Hierdie aangeleerde persepsie staan bekend as grootte konstantheid.

Die pigmeë, wat diep in die tropiese reënwoude van Afrika woon, word egter selde blootgestel aan wye vistas en ver horisonne, en het daarom nie die vorige ervaringe wat nodig is om grootte konstantheid te kan interpreteer nie. Een pigmee, wat van sy omgewing verwyder is, was oortuig dat hy 'n swerm bye sien terwyl hy eintlik na 'n trop buffels gekyk het. Toe hy na die diere aangery is, was hy verskrik om te sien hoe die insekte "groei", en was oortuig dat toordery betrokke was.

'n Persoon moet sensoriese verskynsels interpreteer, en dit kan alleenlik gedoen word op grond van vorige ervarings van dieselfde of soortgelyke verskynsels. Perseptuele vermoë hang dus tot 'n groot mate af van die hoeveelheid perseptuele oefening wat die persoon reeds geniet het. Dit beteken dat persepsie 'n vaardigheid is wat deur middel van oordeelkundige oefening en ondervinding verbeter kan word.

Persepsie Fundamenteel tot Lees en Spel

Lees en spel is ingewikkelde handelinge, waarby vele perseptuele vaardighede betrokke is. Baie kinders het lees- en spelprobleme bloot omdat dié perseptuele vaardighede nog nie geoutomatiseer is nie, en daarom kan hulle nie die geskrewe woord korrek interpreteer nie.

Rigtingsin en vormwaarneming is twee uiters belangrike interpretasies wat nodig is vir lees en spel. Vir 'n kind wat probleme ondervind met rigtingsin, sal dit moeilik wees om die posisie van objekte ten opsigte van homself te bepaal, byvoorbeeld "regs van my", "links van my", "agter my", "voor my", ens. So 'n kind sal dit moeilik vind om sekere pen-en-papier take, waarby die bepaling van rigting en posisie nodig is, korrek uit te voer, soos byvoorbeeld "skryf jou naam regs bo in die hoek", "trek 'n streep onder die woord ______". Hy mag ook letters soos b en d met mekaar verwar, asook getalle soos 17 and 71, of hy sal dalk van regs na links in spieëlskrif skryf.

Vormwaarneming kan beskryf word as die vermoë om vormverskille tussen onderskeie voorwerpe te kan waarneem. Dit is een van die mees basiese diskriminasies wat 'n kind moet kan maak. Enige kind met swak vormwaarneming het beslis 'n groot agterstand wanneer hy met skoolverwante aktiwiteite van enige aard gekonfronteer word. Daar is skaars enige akademiese aktiwiteit te bedink wat nie van die kind verwag om vormwaarnemings te maak nie.

Die ooglopendste klasaktiwiteit wat van die kind vereis om vormonderskeidinge te maak, is lees. Die aanleer van die letters van die alfabet, lettergrepe en woorde sal beslis belemmer word as die kind probleme ondervind met die waarneem van die vorms van letters, lettergrepe en woorde.

Tensy rigtingsin en vormwaarneming — en ook die ander perseptuele vaardighede wat lees en spel voorafgaan — geoutomatiseer word, sal 'n kind met 'n lees- en/of spelprobleem worstel.

By Edublox outomatiseer ons dié perseptuele vaardighede wat nodig is om die geskrewe woord korrek te interpreteer.